Stawiam na przyszłość

Historia pielęgniarstwa

Dawno, dawno temu…

Człowiek od zawsze walczy z różnymi, mniej lub bardziej niebezpiecznymi chorobami, radzi sobie ze skutkami nieszczęśliwych wypadków i próbuje ustrzec się przed schorzeniami. Na szczęście w tych zmaganiach nie jest osamotniony. Towarzyszą mu pełne empatii i współczucia, a na dodatek wyposażeni w praktyczną wiedzę na temat ludzkiego organizmu, różnych metod potęgowania zdrowia, pielęgnowania i leczenia - pielęgniarki i pielęgniarze.

W starożytnej Grecji w świątyniach Asklepiosa, pełniących funkcje szpitali, chorymi opiekowały się kapłanki. Zadanie ułatwił im słynny Hipokrates, zwany „Ojcem medycyny”, który w swoich pismach zawarł praktyczne wskazówki dotyczące m.in. higieny, opatrywania ran, przygotowywania kompresów czy żywienia pacjentów. W Cesarstwie Rzymskim rannymi i chorymi zajmowali się niewolnicy. Opieka i pielęgnacja chorych w domach tradycyjnie pozostawała w rękach kobiet. Po narodzinach chrześcijaństwa zaczęto organizować przytułki dla ludzi potrzebujących pomocy. Z czasem nabierały one cech szpitali. Pracę w nich podejmowały kobiety nie obciążone obowiązkami domowymi. ( niezamężne, wdowy). Wiek V n.e. to początki tworzenia się zgromadzeń zakonnych, które w krótkim czasie niemal całkowicie przejęły opiekę nad chorymi w szpitalach powstających przy klasztorach, do których przystępowały młode kobiety z bogatych rzymskich rodzin.

W Średniowieczu szpitale powstawały przy klasztorach, a ulgę osobom cierpiącym starali się nieść zakonnicy: Benedyktyni, czy Franciszkanie. Wiek XIV to upadek pielęgniarstwa. Wraz z rozwojem wiedzy i rozbudową miast przybywało szpitali. Zgromadzenia zakonne nie były w stanie otoczyć opieką wszystkich osób potrzebujących pomocy. Zadania te zaczęto powierzać osobom świeckim, posługaczkom nie mającym przygotowania do tak odpowiedzialnej pracy. Osoby te najczęściej wywodziły się spośród bezdomnych i bezrobotnych o niskim poziomie moralnym. Bardzo długi czas pracy, brak własnego lokum powodowały, że zamieszkiwały one w salach chorych. Sytuację tę pogłębiło rozpowszechnianie się protestantyzmu XVIw., zniesienie zakonów a wraz z nim pozostawienie opieki nad chorymi posługaczkom. Poziom opieki i pielęgnacji diametralnie się obniżył a wraz nim pogarszała się opinia o osobach wykonujących te zadania. Niezbędne były reformy, których nie podejmowali się lekarze przeżywający w tym czasie odradzanie się nauk medycznych, walczyli z szarlatanerią i cyrulikami. podnosili prestiż lekarza. Próby reform podjął kościół. Dla zapewnienia opieki chorym i potrzebującym zostały powołane zgromadzenia: bonifratrów – braci szpitalnych 1540, sióstr Miłosierdzia św. Wincentego a Paulo 1633. Niemal dwa wieki później w 1836r. Teodor Fiedlner założył protestanckie zgromadzenie diakonis, których zadaniem było pielęgnowanie chorych w szpitalach i domach oraz opieka nad starcami i więźniami. Zgromadzenia prowadziły szkolenia z wiedzy ogólnej i medycznej oraz nauczanie praktyczne.

Narodziny profesji

Zawodowy status dała pielęgniarkom dopiero Florence Nightingale tworząc w XIX stuleciu podstawy edukacji i podkreślając, że w tej profesji nie mniej istotne są cechy osobowości, życzliwość i chęć niesienia pomocy. Florence Nightingale zwykła mawiać, że „pielęgniarką może być tylko dobry człowiek”. Pierwszą, profesjonalną, świecką szkołę dla przyszłych pielęgniarek założyła w Londynie w 1860 roku. „Dama z lampą” (taki przydomek twórczyni nowoczesnego pielęgniarstwa nadali Anglicy) starała się poprawić jakość opieki i zmienić wizerunek pielęgniarki w świadomości społecznej. Uważała ,że pielęgniarstwo jest zawodem, który powinny wykonywać kobiety niezamężne, inteligentne, kulturalne bardzo dobrze wykształcone o niekwestionowanej moralności.. W realizacji tych ambitnych zamierzeń pomógł z pewnością Henryk Dunant, który w 1864 roku stworzył Międzynarodowy Czerwony Krzyż. Do zadań tej organizacji należało m.in. tworzenie świeckich szkół pielęgniarskich. Uporządkowanie wiedzy dotyczącej opieki nad chorym i profesjonalna edukacja miała jeszcze jeden pozytywny aspekt: znaczny wzrost jakości opieki medycznej.

W 1899 roku powstała Międzynarodowa Rada Pielęgniarek (International Council of Nurses – ICN), która ustaliła uniwersalne, obowiązujące na całym świecie, standardy obejmujące m.in.: jednolity system kształcenia, kryteria naboru osób, które chciałyby wykonywać ten zawód, zasady etyki pielęgniarskiej i regulacje prawne.

Polskie początki

Na przełomie XIX i XX wieku nasze Państwo formalnie nie istniało, a jego terytorium podzielone było między trzech zaborców: Austrię, Prusy i Rosję. W każdym z tych rejonów poziom życia, aktywność Polaków, rozwój nauki wyglądał zupełnie inaczej.

Najbardziej sprzyjający edukacji klimat panował pod auspicjami Monarchii Austriackiej, dlatego to oprócz organizacji szkolenia pielęgniarek od 1895 roku (w większości zakonnic) przy Szpitalu Powszechnym we Lwowie mogła powstać w Krakowie, w 1911 roku pierwsza, świecka, profesjonalna szkoła przeznaczona dla przyszłych zawodowych pielęgniarek. Wybuch wojny w 1914 roku uniemożliwił powstanie kolejnych placówek. Po odzyskaniu niepodległości przed młodym Państwem Polskim, tworzącym dopiero swoje struktury, stało wiele niełatwych wyzwać, w tym reforma opieki zdrowotnej. Z pomocą przyszedł Amerykański Czerwony Krzyż, który zza „Wielkiej wody” przysłał doświadczone pielęgniarki, aby szkoliły przyszłe adeptki tej niezwykle wymagającej profesji. Polska mogła także liczyć na wsparcie i życzliwość Fundacji Rockeffelera, która finansowała powstawanie nowych szkół pielęgniarstwa, a najzdolniejsze z uczennic wysyłała w 1921 roku na zagraniczne stypendia. Dzięki zaangażowaniu Amerykanów w 1921 roku w Poznaniu i Warszawie powstały ośrodki edukacyjne. Warszawska Szkoła Pielęgniarstwa szybko zapracowała sobie na prestiżowy status jednej z najlepszych szkół pielęgniarstwa w Europie. W dwudziestoleciu międzywojennym powstało w Polsce dziewięć szkół. Ogromna liczba pielęgniarek wyróżnionych najwyższym, światowym medalem Medalem im. Florencji Nightingale to absolwentki tych szkół .

W 1935 roku Sejm Polski uchwalił, pierwszą w historii, ustawę regulującą zasady dotyczące pracy pielęgniarki obejmujące m.in. podstawy edukacji, umiejętności i wiedzę medyczną.

Warto podkreślić z jak ogromnym niebezpieczeństwem i ryzykiem wiąże się pielęgnowanie chorych i rannych w czasie wojny. Pielęgniarki wspierały żołnierzy polskich na wszystkich frontach, brały udział w ruchu oporu, organizowały szpitale polowe i punkty medyczne ryzykując własnym zdrowiem i życiem.

Aby poznać więcej szczegółów i pasjonujących historii związanych z tą profesją, a właściwie misją wymagającą nie tylko głębokiej wiedzy medycznej i praktycznych umiejętności, ale także szczególnych cech osobowości, życzliwości i empatii, warto skorzystać z zasobów Wirtualnego Muzeum Pielęgniarstwa Polskiego. http://www.wmpp.org.pl/ . Stronę prowadzi Główna Komisja Historyczna i Centralnego Archiwum Pielęgniarstwa Polskiego działające przy ZGPTP pod patronatem WOIPiP.

/wp-content/uploads/2020/05/historia-pielegniarstwa-fotki-e1596109449659-400x1700.png